Schooltrauma

‘Je niet gezien en gehoord voelen, doet wat met je als kind!’

Een trauma…. van school?!

Psychotrauma of is een wond, ontstaan door een schokkende, ingrijpende gebeurtenis. Hoewel die ingrijpende gebeurtenissen in eerste instantie in verband worden gebracht met levensbedreigende situaties, kunnen klachten ook ontstaan door kleinere gebeurtenissen. Als we ons beperken tot de schoolomgeving, kan zo’n trauma veroorzaakt worden door bijvoorbeeld pestgedrag, jarenlang verblijf in een klas waar niet aan jouw onderwijsbehoeften wordt voldaan, waar jij niet wordt begrepen of waar jij de anderen niet begrijpt (denk aan hoogbegaafde kinderen of kinderen met autisme). Klachten die zijn ontstaan op of door school, noemt men schooltrauma. 

Aanpassen

Thuiszitters

Er zijn veel kinderen die niet passen in ons onderwijssysteem. Dit ligt niet aan deze kinderen en ook niet aan de leerkrachten die voor de klas staan. Er is vaak sprake van een mismatch tussen systeem en onderwijsbehoeften van het kind. Dit kan resulteren in het gegeven dat een kind op gegeven moment thuis komt te zitten. Uiteraard wordt eerst geprobeerd de kinderen die ‘thuiszitter’ dreigen te worden, te helpen. Sommige kinderen veranderen van school of klas, sommigen maken de overstap naar het S(B)O, maar bij sommigen gaat het overal ‘mis’. Vanzelfsprekend heeft dit een uitwerking op het kind. Ieder kind wil namelijk net zo zijn als anderen. Echter door de mismatch in het systeem voelt het kind dat het anders is. Dit doet wat met het zelfvertrouwen en ook het zelfbeeld wordt lager en lager. Soms gaan kinderen hierdoor slechts dagdelen naar school, waardoor de band met andere kinderen en leerkacht verandert. Dit bevestigt vaak het gevoel van anders zijn. Kinderen voelen zich hierdoor eenzaam of afgewezen en trekken zich terug, maar sommige kinderen kunnen ook gaan overcompenseren met clownesk gedrag tot gevolg. Beiden met als resultaat dat de band en de connectie met leeftijdsgenoten nog meer onder druk komt te staan. Kinderen voelen zich afgewezen, waardoor school een onveilige plek voor hen wordt, waar ze zich niet meer welkom voelen. Dag in, dag uit, kan dit zorgen voor een trauma. 

Oorzaken

Schooltrauma ontstaat natuurlijk niet alleen doordat kinderen niet in het systeem passen, er zijn ook andere oorzaken. Zo zijn er kinderen die op school zo erg gepest worden dat ze traumaklachten gaan ontwikkelen. Soms gebeurt dat pesten echter ook onbedoeld en onbewust, bijvoorbeeld omdat een leerling of een leraar niet doorheeft dat zijn handelen een negatief effect heeft. Het kan zijn dat een kind op school niet laat merken wat het handelen van de ander met hem doet. Het kan echter ook zijn, dat het kind reageert met opstandig gedrag of woedeaanvallen, waarbij het verdriet en de onmacht erachter niet (h)erkend wordt.

Wat is er nodig?

Een schooltrauma voorkomen, is makkelijker gezegd dan gedaan. Vaak is het nodig om out-of-the-box naar oplossingen te zoeken. Belangrijk is in ieder geval om het kind het gevoel te geven dat hij of zij erbij hoort en er toe doet. Deelgenoot blijven van een klassensysteem, soms zelfs vanuit huis, is daarbij wenselijk. Daarnaast is het ook belangrijk dat een school of leerkracht zich bewust is van zijn of haar handelen, waarbij rekening wordt gehouden met de onvoorziene reacties van een kind op je woorden en gedrag. Trauma’s onstaan immers vaak niet bewust en hier komen veel emoties bij kijken, ook bij leerkrachten. Tot slot is het belangrijk om het onderwijs zo in te richten dat ieder kind onderwijs op zijn of haar niveau aangeboden krijgt. Dit om in ieder geval de mismatch op cognitief en didactisch vlak zoveel mogelijk te voorkomen.

Mocht je als ouder twijfelen of er bij jouw kind mogelijk sprake is van een schooltrauma? Neem dan zo spoedig mogelijk contact op met Orthopedagoog Westland Delfland. Voorkomen is immers beter dan genezen en samen kunnen we ervoor zorgen dat verdere uitval, achteruitgang of psychische klachten voorkomen kunnen worden.