Negatief Gedrag

‘Mijn kind is erop uit om mij het leven zuur te maken! ‘‘ 

Het klinkt gek, maar bovenstaande horen wij vaak terug in gesprekken met ouders, maar ook vanuit leerkrachten.
Sommige leerkrachten zijn ervan overtuigd dat hun kind erop uit is om hen dwars te zitten. Geregeld vertellen ouders dat een kind bepaalde dingen doet, waarvan het weet dat dit niet mag. Anderen vertellen dat hun kind keer op keer dezelfde regels overtreedt en weer anderen vertellen dat hun kind hen uitlacht, wanneer zij hem of haar corrigeren. Vaak voelt dit als een bevestiging van het gevoel dat een kind hen probeert te treiteren of dwars wil zitten met het negatieve gedrag wat zij laten zien.

Belangrijk is hierbij om te beseffen dat bovenstaande gelukkig vaak niet het geval is. Kinderen hebben vaak niet de intentie om hun ouders of leerkrachten dwars te zitten of tot last te zijn. Sterker nog, de meeste kinderen hebben dit besef nog niet.

 

Hoe komt het dan dat wij toch vaak het idee hebben dat dit wel zo is?

 

Laten we bij het lachen om correctie beginnen. Waar komt dit vandaan? Vooropgesteld is lachen om correctie een reactie die vaak voorkomt, zeker bij kinderen. Het lastige is dat degene die de correctie geeft, zich hierdoor niet serieus genomen voelt, wat vaak een heftige tegenreactie oproept. Lachen komt echter vaak voort uit en onvermogen om jezelf een goede houding te geven op het moment dat je een correctie ontvangt. Lachen is dan ook vaak een uiting van een gevoel van angst, zenuwen of soms zelfs frustratie. Daarbij is jouw tegenreactie op dit lachen voor kinderen vaak ook een beloning, namelijk; aandacht.

 

Aandacht vragen

Aandacht vragen is iets wat zowel positief als negatief te labelen valt. Laten we voorop stellen dat het biologisch gezien heel natuurlijk is dat een kind aandacht vraagt. Sterker nog; aandacht vragen is een natuurlijk overlevingsmechanisme. Wanneer een baby geen aandacht vraagt, komt deze te overlijden. Ook voor oudere kinderen gaat dit principe op; kinderen hebben aandacht nodig om zich te ontwikkelen. Het lastige hierbij is dat iedere vorm van aandacht hierbij goed is. Ook negatieve aandacht. Een kind wat uitdagend gedrag laat zien, zal sneller (negatieve) aandacht ontvangen. Hoe meer negatieve aandacht, hoe meer negatief gedrag een kind kan laten zien. Dit heeft te maken met het feit dat er vaak alleen nog maar aandacht wordt geschonken aan het negatieve gedrag. Aandacht voor positieve gedrag verdwijnt hierbij vaak naar de achtergrond, waardoor er eigenlijk geen ‘beloning’ meer wordt gegeven voor het positieve gedrag. Hierdoor kan het lijken alsof een kind heel bewust alleen maar negatief gedrag vertoont. Terwijl dit vaak het resultaat is van een langdurig proces en een ingeslepen patroon.

In oorsprong is het vertonen van dit gedrag vaak een roep om aandacht en liefde. Belangrijk is dan ook om bovenstaande negatieve cirkel te doorbreken. Een van de methodes binnen de psychologie die vaak wordt ingezet is het principe ‘Choose your Battles’. Dit betekent dat je als ouder of leerkracht jezelf meer bewust gaat zijn van welk gedrag je wel of geen aandacht geeft. Belangrijk is hierbij natuurlijk te vermelden dat je niet al het negatieve gedrag ineens gaat goedkeuren of toe zal gaan staan. De truc zit hem vooral in het bewust ‘negeren’ van sommige negatieve gedragingen. Dit om op deze wijze meer aandacht te kunnen besteden aan het positieve gedrag van een kind. Hiermee verleg je het verkrijgen van aandacht op negatief gedrag langzamerhand naar het verkrijgen van aandacht op positief gedrag.

Kortom; choose your battles wisely, because if you fight them all, you’ll be too tired to win the really important ones!

 

Intentioneel denken

Als volwassenen geven wij vaak onze eigen interpretatie aan het gedrag van een kind. We denken daarmee te weten waarom een kind iets doet of waarom een kind zich op een bepaalde manier gedraagt. Het lastige is dat onze eigen gedachten over de oorzaak van dit gedrag niet altijd matchen met de daadwerkelijke intenties van een kind. Daarbij speelt ook je eigen gemoedstoestand op dat moment een grote rol. Wanneer je niet lekker in je vel zit, ben je sneller geneigd om met een negatieve bril te kijken naar het gedrag van een kind.

Ondanks dat onze gedachten op sommige momenten nog zo passend lijken, zijn deze gedachten vaak alleen een weerspiegeling van ons eigen gevoel op dat moment. Het gevaar hierbij is dat we vanuit deze negatieve gedachten gaan handelen, bijvoorbeeld door boos te worden of een kind te corrigeren op jouw interpretatie van de oorzaak van dit gedrag. Hiermee versterken we het negatieve gedrag vaak. Daarnaast is het moeilijk om dan de positieve intenties of het positieve gedrag van een kind te blijven zien. Belangrijk is het daarom ook om met nieuwsgierigheid en een open houding naar het gedrag van een kind te blijven kijken. Stel jezelf vragen als; ‘Waarom doet mijn kind dit?’ ‘Wat heeft hij of zij vandaag meegemaakt?’ en ‘Waar komt dit gedrag vandaan?’. Binnen de psychologie hanteren we hiervoor vaak de NIVEAU Methode. NIVEA staat voor Niet Invullen Voor Een Ander.

 

Ontwikkelingsfase

Wij als mensen zijn ons hele leven lang in ontwikkeling. Dit geldt nog eens extra voor kinderen. Bepaalde vaardigheden die wij als volwassenen van hen vragen, bezitten zij soms simpelweg nog niet. Een van deze vaardigheden is zelfregulatie. Zelfregulatie staat eigenlijk voor het ‘remmen’ van je eigen gedrag en gevoel. In de praktijk zou een goede zelfregulatie resulteren in het onder controle hebben van je emoties, nadenken alvorens je iets doet etc. Nu zijn er heel weinig volwassenen te vinden die bovenstaande punten volledig onder controle hebben. Kun je nagaan hoe bijzonder knap het zou zijn als we dit gedrag bij kinderen op jonge leeftijd al terug zouden zien. Binnen onze praktijk zien we dit in ieder geval zelden. Hoe vlot een kind ook is in zijn of haar ontwikkeling.

De snelheid waarmee kinderen bovenstaande vaardigheden leren, heeft vooral te maken met de snelheid van de ontwikkeling van ons brein. Enerzijds is dit slecht nieuws, want onze hersenen ontwikkelen zich op hun eigen tempo. Anderzijds is dit ook goed nieuws, want onze hersenen ontwikkelen zich vooral op basis van interactie met onze omgeving. Dit betekent dat je middels de interactie met een kind deze ontwikkeling positief kan stimuleren. Een van de beste manieren om dit te doen, is door als volwassene zelf het goede voorbeeld te geven. Een kind kan dan bij jou ‘afkijken’ hoe je omgaat met bijvoorbeeld anderen of met bepaalde emoties. Vergeet daarbij ook niet richting een kind te benoemen wat je van hem of haar verwacht op bepaalde momenten (benoem wat wel mag in plaats van wat niet mag) en geef achteraf aandacht aan hetgeen wat vooral al goed gaat.

 

Gemene baby’s

Onlangs plaatste onze collega Nicolien hierover al een mooie post op social media; ‘Gedrag van een baby is nooit opzettelijk manipulatief, maar vooral een uiting van zijn behoeften en gevoelens’. Ditzelfde geldt natuurlijk nog steeds voor kinderen die ouder zijn. Kinderen kunnen inderdaad controle proberen uit te oefenen op hun omgeving of op de ander, maar dit komt vooral voort uit angst en onzekerheid. Vooropgesteld is het binnen de ontwikkeling van kinderen heel normaal om op bepaalde momenten je zin door te drijven of om de discussie met anderen aan te gaan.

Wanneer we echter kinderen zien die veelvuldig hun omgeving proberen te controleren of te ‘manipuleren’, blijkt er vaak sprake te zijn van een langdurig patroon van niet gehoord en gezien voelen in hun primaire behoeften. Het gedrag wat zij laten zien, heeft vooral te maken met het verkrijgen van een gevoel van veiligheid. Manipulatie, controledwang en bijvoorbeeld bazig gedrag kan een manier zijn om zichzelf staande te houden en hun onzekerheid te verbloemen. Zij hebben vaak moeten vechten om zich gezien en gehoord te voelen, waardoor een kind zichzelf dit gedrag heeft aangeleerd. Positief hiervan is, dat kinderen ook altijd ‘nieuw’ gedrag kunnen aanleren, waarbij een belangrijke voorwaarde is dat een kind zich vooral veilig leert voelen in zijn omgeving.

 

En hoe nu verder?

Bovenstaande uitleg geeft hopelijk een duidelijke weergave van de wijze waarop onze gedachten onze reacties kunnen beïnvloeden. Gedrag wat een kind vertoont, komt dan ook vaak voort uit een samenspel van verschillende factoren. Belangrijk is dan ook om je dit als ouders of leerkracht goed te realiseren. In grote lijnen is het belangrijk om jezelf bewust te zijn van het gedrag wat je wel of geen aandacht geeft, waarbij vooral de aandacht voor het vertonen van positief gedrag voorop moet komen te staan. Om dit positieve gedrag te kunnen zien en juist te kunnen labelen, is een open en nieuwsgierige houding naar de herkomst van bepaald gedrag wenselijk. Laat hierbij je eigen invulling, je eigen vermoedens en je eigen ervaringen buiten beschouwing en kijk vooral naar hetgeen het kind op dit moment nodig heeft en wat hij of zij jou als ouder of leerkracht probeert duidelijk te maken met dit gedrag.

Bovenstaande is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Met kinderen omgaan of opvoeden is makkelijker en leuker wanneer je zekerder bent over je zaak en goed in je vel zit. Blijf dan ook niet te lang rondlopen met een vraag over bepaald gedrag, maar bespreek je zorgen. Daarnaast is het soms ook fijn om hierbij wat extra hulp of ondersteuning te krijgen. Binnen onze praktijk bieden wij daarom niet alleen ondersteuning aan kinderen en jongeren, maar ook aan ouders en leerkrachten. Kinderen ontwikkelen zich immers niet los van hun omgeving.

Vind je het fijn om hierover eens te sparren?

Of vind je het fijn om bij bovenstaande wat hulp te krijgen?

Neem dan snel contact op met onze praktijk.
Niet alleen jij, maar ook je kind of leerling profiteert hier uiteindelijk van!